الاستوگرافی چگونه روشی است؟
در گذشته، با انجام معاینات فیزیکی و لمس دستی این تغییرات اعمال میشد آن هم برای اعضای سطحی بدن. اما برای اعضای عمقی و درونی بدن اینکار امکانپذیر نبود. امروزه روشی به نام الاستوگرافی که برای تصویر برداری از اعضای عمقی و داخلی بدن همچون کبد از آن استفاده می شود، به وجود آمده است.
الاستوگرافی چیست؟
الاستیستی یا سفتی (Stiffness ) خصوصیت بیولوژیک و مکانیک یک بافت نرم است که بستگی به اجزای مولکولی و ساختمان داخلی آن دارد. سفتی بافتی (Tissue Stiffness) ارگان های بدن انسان با پروسه های فیزیولوژیک و پاتولوژیک آن ها ارتباط دارد. از گذشته های بسیار دور برای تعیین میزان سفتی بافت از روش لمس دستی در معاینه فیزیکی استفاده می شده است که اولین ابزار تشخیص برخی بیماری هاست. ازنمونه کاربردهای این تکنیک می توان به معاینه دستی پستان به منظور تشخیص توده های احتمالی در پستان اشاره کرد . از اشکالات این تکنیک یکی وابسته بودن به فرد و تجربیات فرد معاینه کننده و نیز حساسیت پایین آن به حالات غیر طبیعی کوچک که در سطوح زیرین پوست و در اعماق بافت ها قرار دارند می باشد.
الاستوگرافی سطوح عمیق و اعضای درونی بدن به چه صورتی است؟
بعد از ایجاد تکنیک های جراحی و قبل از پیشرفته شدن روش های تصویربرداری، جراحان بعد از بازکردن عضو مورد نظر و پیداکردن ضایعه پاتولوژیک با لمس دستی و فشردن آن بر اساس تجربه میزان سفتی و احتمال بدخیمی آن ضایعه را تخمین می زدند. با پیشرفت علم پزشکی و ایجاد تشخیص پاتولوژی، روش های نمونه برداری سوزنی (Needle Biopsy ) قبل از جراحی متداول شد. نمونه برداری سوزنی یک روش تهاجمی (Invasive Method) محسوب می شود و خطرات و عوارض خاص خود را دارد.
عوارض ناشی از نمونه برداری سوزنی چیست؟
- ایجاد درد و خونریزی
- عوارض شدید
- مرگ
به دلیل خطراتی که این روش دارد، بسیاری از بیماران از آن انصراف می دهند و نکته مهم تر اینکه در مواردی که نیاز به بررسی پیشرفت روند سفتی یک بافت (به طور مثال فیبروز کبدی در بیماریهای مزمن) اهمیت دارد، نمی توان بطور مکرر از انجام بیوپسی استفاده کرد .
با همین دیدگاه بود که نیاز به ایجاد روش های غیر تهاجمی جهت تعیین میزان سفتی بافت (Stiffness) احساس شد.
امروزه با پیشرفت تجهیزات تصویربرداری روش غیر تهاجمی تعیین میزان سفتی یا فیبروز به روش سونوگرافی وجود دارد که همان الاستوگرافی نامیده می شود.
تاریخچه الاستوگرافی به چه زمانی برمی گردد؟
استفاده از سونوگرافی جهت تعین میزان سفتی بافت (Tissue Stiffness) ازحدود ۱۵ سال پیش شروع شد. در روش سونوگرافی با ایجاد امواج خاصی به نام Shear Wave میزان سفتی (Stiffness) بافت مورد نظرتعیین می شود .درابتدا روش های الاستوگرافی پستان ایجاد شد و بعد ازآن روش الاستوگرافی کبد بویژه جهت تعیین میزان فیبروزکبدی دربیماری های مزمن کبد شکل گرفت.
صفحه ی رسمی اینستاگرام رادیولوژی سرو (سونوگرافی پستان اصفهان) را دنبال کنید.
الاستوگرافی با فیبرواسکن چه تفاوتی دارد؟
اولین باریک شرکت فرانسوی یک دستگاه الاستوگرافی تولید کرد و اسم آن دستگاه فیبرواسکن بود .فیبرواسکن یک تصویر ثابت از کبد ایجاد می کند و اندازه گیری فیبروز کبدی را انجام می دهد. در سال های اخیر قابلیت انجام الاستوگرافی به صورت Real Time دردستگاه های بسیار پیشرفته سونوگرافی ایجاد شد که بر روی تصاویر متحرک سونوگرافی و از محل مناسب کبد الاستوگرافی انجام می شود. منتهی چون از ابتدا انجام الاستوگرافی کبد به نام فیبرواسکن شناخته شده بسیاری از متخصصین بالینی فقط با نام فیبرواسکن آشنایی دارند و کلمه الاستوگرافی برای آنها نامأنوس است.
فیبروز کبدی چیست؟
فیبروزکبدی، ناشی از تجمع بیش از اندازه مواد خارج سلولی است که ایجاد کننده فیبروز یا همان سفتی می باشد. فیبروز سبب تغییر در ساختمان طبیعی کبد شده که سبب یک سری مشکلات می گردد.
این مشکلات عبارتند از :
- سیروز کبدی
- نارسایی کبد
- بالا رفتن فشار عروق داخل کبدی یا Portal Hypertension و عوارض آن
- سرطان کبد
- مرگ
چه عللی سبب فیبروز کبدی می گردد؟
- تخریب سلول های کبدی
- هپاتیت های ویروسی شامل هپاتیت B و C
- التهاب کبد ناشی از رسوب چربی در کبد
- سو مصرف الکل
چرا نیاز به انجام الاستوگرافی کبد هست؟
سیروز کبدی میلیون ها نفر را در سرتاسر جهان درگیر کرده است. در آمریکا شایع ترین علت مرگ غیر سرطانی در بین بیماریهای گوارشی و کبدی را تشکیل می دهد . میزان مرگ ومیر ۵ ساله ناشی از سیروز کبدی تا ۵۰% گزارش شده است که ۷۰% از این موارد مستقیماً به بیماری کبدی ارتباط دارد .
کارهایی مانند مصرف زیاد الکل، مواد مخدر و کافئین و همچنین داشتن برنامه غذایی کم پروتئین و یا پر چرب باعث می شود که به کبد شما آسیب های جدی وارد شود. همچنین مواردی مانند :
- انواع داروهای خوراکی مانند قرص ضد بارداری
- برخی افزودنی های مواد غذایی
- فعال شدن غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن
- باعث می شوند که کبد شما دچار مشکل شود و در موارد شدید منجربه فیبروز و در نهایت سیروزشود.
از طرف دیگر تظاهرات بالینی سیروز بسیار متنوع است از کاملا بدون علامت تا نارسایی کبد. ۹۰% بیماران برای بیش از یک دهه بدون علامت می باشند ولی روند تخریب پیش رونده بافت کبد یک امر غیر قابل اجتناب است تا اینکه بیمار با عوارض سیروز کبدی نظیر تجمع مایع در شکم ،خونریزی از واریس های مری یا اختلال بافت مغزی مراجعه می کند. لذا برای تعیین میزان فیبروز کبدی قبل از اینکه منجر به نارسایی کبد و سیروز شود باید الاستوگرافی انجام شود.
صفحه ی رسمی اینستاگرام رادیولوژی سرو (سونوگرافی پستان اصفهان) را دنبال کنید.
جهت تماس با رادیولوژی و سونوگرافی تشخیصی سرو اینجا کلیک کنید.
مطالب پیشنهادی رادیولوژی و سونوگرافی تشخیصی سرو-دکتر نینا زاهدی نژاد (سونوگرافی پستان اصفهان):